Waarom zetten we de ramen niet gewoon open?
Eind november 2021 verscheen er een artikel in het gezaghebbend Britse medisch tijdschrift The BMJ. De titel is ‘waarom zetten we de ramen niet gewoon open’? Aangezien het item precies onderstreept waar wij al sinds de start van de pandemie op wijzen, hebben we het als basis gebruikt voor deze blog. Het originele artikel met alle referenties naar de onderliggende onderzoeken kan hier gedownload worden.
Overdracht via de lucht
In steeds meer landen begint men eindelijk te beseffen dat de overdracht van SARS-CoV-2 voornamelijk via de lucht verloopt. Verschillende modelstudies hebben dit in kaart gebracht. Daarnaast zijn er diverse praktijksituaties, die bevestigen dat het virus hoofdzakelijk wordt verspreid via kleine aerosolvormige deeltjes die terecht komen in de luchtwegen.
Onder andere de gezondheidszorg, scholen en kantoren hadden vanaf het allereerste begin van de pandemie moeten worden aangemoedigd om de luchtkwaliteit te verbeteren. Helaas hebben veel autoriteiten dit tegengehouden doordat de verspreidingsroute via de lucht niet erkend werd. Wat ligt hieraan ten grondslag?
Redenen waarom de binnenlucht niet serieus genomen werd
Ten eerste zijn de meeste ziekteverwekkers onzichtbaar; ten tweede weet je pas dat het systeem heeft gefaald als er een uitbraak is; en ten slotte kun je niet altijd een specifieke oorzaak aanwijzen, waardoor het moeilijk is om de meest geschikte interventie uit te voeren. Infectiebestrijding berust op een pakket maatregelen, waarvan wordt aangenomen dat die de meeste transmissieroutes bestrijken. Dit verklaart de (misplaatste) nadruk op grote druppels en oppervlakterisico’s, zoals het ontsmetten van winkelwagentjes in de supermarkt. Lucht is letterlijk vaag. Het is nu belangrijk dat steeds meer autoriteiten de belangrijke rol van lucht bij de overdracht van infecties onder ogen zien.
Hoge kosten
Een andere reden waarom luchtkwaliteit op een zijspoor is gezet, zijn de kosten. De meeste gebouwen zijn niet ontworpen vanuit het oogpunt van luchtkwaliteit, terwijl energiebesparing en thermisch comfort wel bovenaan de lijst van eisen staan. Buitenlucht verschilt over het algemeen van binnenlucht wat temperatuur en vochtigheid betreft, en voor het conditioneren van buitenlucht is veel energie nodig. Daarbij is het aanpassen van bestaande systemen tijdrovend en enorm duur. Bovendien worden ventilatiesystemen meestal beheerd door gebouwexploitanten en -eigenaars, niet noodzakelijk door de eventuele huurders.
Nadelen van natuurlijke ventilatie
Natuurlijke ventilatie, zoals het openen van ramen, roept zeker in de winterperiode discussie op over de temperatuur. Daarnaast zorgt het niet voor de optimale beïnvloeding van de luchtstroom en kunnen niet overal ramen of deuren open vanwege veiligheidsaspecten.
Bestaande ventilatienormen voldoen niet
Hoe ver staan we nu met de kwaliteit van de binnenlucht? De bestaande ventilatienormen houden nauwelijks rekening met het risico van infecties via de lucht, terwijl geaccepteerd moet worden dat de meeste mensen SARS-CoV-2 oplopen door besmette lucht in te ademen. Het openen van ramen is een begin, maar het is zeker niet voldoende om de verspreiding van SARS-CoV-2 of andere door de lucht overgedragen virussen te minimaliseren.
Luchtreiniging en ventilatie gaan hand in hand
De rol van luchtreiniging om besmettingen te minimaliseren is lange tijd onderbelicht gebleven. Gelukkig zien steeds meer landen zoals België, Duitsland en sommige staten in de USA in dat ventilatie en luchtreiniging hand in hand gaan. Het plaatsen van gecertificeerde, professionele (mobiele) luchtreinigers zorgt ervoor dat de lucht in een binnenruimte meerdere keren per uur geheel gezuiverd wordt. Vervuiling zoals virussen, maar ook bacteriën en fijnstof worden hierdoor voortdurend gefilterd, wat zorgt voor een ruimte met schone én veilige lucht.
